प्रशासन र राजनैतिक साँठगाँठमा नेतृत्वले मौकामा चौका हान्ने प्रवृत्ति नत्यागे सम्म देश बन्दैन

राजनीतिक व्यवस्था त्यस्तो व्यवस्था हो जसले कुनै पनि देशको अर्थ,वातावरण, स्वास्थ्य,खानेपानी, प्रविधि, शिक्षा, महिला तथा बालबालिका लागाएत समग्र देशबासी जनता र मुलुकलाई गति दिने र थिति बसाउने काम गर्छ ।

जनताको आधारभूत आवश्यकता गाँस बास र कपासको ग्यारेन्टी सम्म राजनीतिक व्यवस्था भित्रै अटाउने गर्छन् । राजनीतिले नछोएका सायदै कुनै विषय छैनन् ।

त्यसैले नै प्राचीनकाल देखीनै राजनीतिलाई नीति हरूको राजा भनिएको हो । यो त्यस्तो नीति हो जसले जनताको हितलाई सर्वोपरि ठान्ने गर्छ र राजनीति गर्ने नेता र नेतृत्व हरूले जनताको हितमा सवाल उठाएर सांसद मन्त्री प्रधानमन्त्री बन्दै नीतिको कार्यान्वयन गर्ने सर्वोच्च तहमा पुग्छन् ।

राजनीतिमा नीति कार्यान्वयन गर्ने ठाउँमा जो मान्छे पुग्छ त्यसले समग्र मुलुकको प्रशासन चलाउने स्वभाबिक भयो । हो त्यही मान्छेले प्रशासन र राजनैतिक साँठगाँठ गरेर मौका यहीँ हो अब चौका हान्न पर्छ भन्न तर्फ लाग्यो भने देशको सम्पूर्ण व्यवस्था खलबलिने मात्र हैन देशले हिँड्ने विकासको गति खाडलमा जाकिन्छ ।

त्यसैले राजनैतिक व्यक्तिहरू दूरदर्शी र सुशासनमा चल्ने हुन आवश्यक छ । जनताका मुद्दालाई मसिनो गरी केलाएर मूलभूत योजना सँग नेतृत्वले जोड्न सकेन र विभिन्न सांठगाठमा अर्थ आर्जन गर्न तर्फ उन्मुख भयो भने राज्यमा हुने विकास निर्माण र समग्र राज्यको प्रगति सुस्ताउने मात्र हैन समग्र मुलुक नै भुमरीमा फस्छ ।

हाम्रो देशमा भएको पछिल्लो परिवर्तन जसले नयाँ संविधान सँगै गणतन्त्र स्थापित भयो । गणतान्त्रिक व्यवस्थामा भएका विभिन्न घटनाक्रम राज्यमा भएका परिवर्तन र विभिन्न पार्टीका नेताहरूको राज्य चलाउने तौर तरिकाबाट जनता आजित भएको बुझिन्छ ।

अहिलेको अवस्थामा आइपुग्दा पार्टी भनेको नेता र नेता भनेको सत्ता र सत्ता भनेको नेताको साँठगाँठमा जे गरे पनि हुने प्रक्रिया हो जस्तो जनतालाई लाग्दै छ । यस्तो लाग्नु राज्य चलाने व्यक्ति र पद्धतिमा प्रश्न खडा हुनु हो ।

६२-६३ को परिवर्तन अगाडी मुलुक राजतन्त्रात्मक अवस्थामा थियो । त्यो बेला वंश परम्परामा राजा चुनिन्थे । तर परिवर्तन पश्चात राजनैतिक गतिविधि स्वतन्त्र छन् । आस्था र विश्वास बोकेका पार्टीहरू चुनावमा होमिन्छन् र जनताबाट चुनिएर नेतृत्व तह सम्म पुग्ने गर्छन् ।

संविधानको मर्म र भावनामा चल्नु नेता र नेतृत्वको पहिलो सर्त हो । मेरो बुझाइमा शासकको अर्थात् नेतृत्वको विधि हुँदैन विधिको शासनमा चल्नु पर्छ । विधिको शासनमा चल्नु भनेको विधानमा उल्लेखित तिनीको पालना गर्नु नै नेतृत्वको पहिलो सर्त हो । यस कारण संविधानको नीति अनुकूल चल्नु र चलाउनु नै राजनिज्ञको पहिलो काम हो ।

तर यहाँ संविधान कानुन नीति नियमको भारी एक ठाउँमा बिसाएर दिनभरि मन्त्रीको कुर्सीमा विराजमान हुने र रात भरी पैसा कमाउने बाटोहरू खोज्दै साँठगाँठ र सेटिंगमा प्रस्ट नबोली भ्रष्ट बन्न नेतृत्व तयार भएको आभास जनताले गर्दै छन् । यो विडम्बना हो । यो तत्काल अन्त्य हुनै पर्छ । यदि साँठगाँठ र सेटिंगमा नेता चल्न थाले र पैसा तर्फ आँखा लाए मुलुक बन्दैन यसले भावी सन्ततीलाई समेत खाडलमा हाल्ने काम गर्छ ।

नेपालको गणतान्त्रिक संविधानको उद्देश्य नीतिको पालना गर्ने नेतृत्व र जनभावना समेट्ने राजनीति र त्यसपछि पारदर्शी बहुदलमा आधारित पार्टी पद्धति हो भन्ने मेरो बुझाई छ । हेर्दा सबै ठिक ठाक छ । तर नीति पालक नेतृत्वमा पटक पटक प्रश्न जनताले किन उठाउदैछन्, हाम्रो देशका पार्टी नेतृत्वहरुले बुझ्न जरुरी छ ।

यो पार्टी त्यो पार्टी भन्ने नै छैन कुनै पनि पार्टीमा असल भन्ने र मान्ने नेतृत्व जनताले नदेखेको आभास हुन्छ । निश्चित पार्टीमा लागेका कार्यकर्तालाई आफ्नो नेतृत्व प्रति प्रश्न गर्न सकस छ । नेतृत्वको विरोध गरे आफ्नो भविष्य सकिने चिन्ताले कार्यकर्ताले नेताको विरोध गर्नै सक्दैन ।

अहिले मुलुकमा नेतृत्व प्रति काम गर्न नसकेको भन्ने प्रश्न खडा छन् । पछिल्लो पटक भएको आवधिक चुनाव पछि बनेको सरकारको नेतृत्वमा पुगेको माओवादी पार्टी र सो पार्टीका अध्यक्ष प्रचण्ड प्रति जनताको भरोसा टुटेको आभास हुन्छ । अव उनको परीक्षा सुरु भएको छ । प्रचण्ड नेतृत्वको सरकारले जनभावना अनुरूप काम गर्छ भनेर जनतालाई पत्याउन सकस परेको छ ।

राजनीतिक खिचातानी र सत्ताको दाउपेचले नैरास्यता छाउने त हैन भन्ने सवाल उब्जिएका छन् । सबैभन्दा ठुलो दल बनेर उदाएको नेपाली काँग्रेस नेतृत्वकै कारण सत्ता बाहिर पुगेको आरोप प्रत्यारोप सुनिँदै छ । संविधानको मर्मलाई मर्न नदिई जनभावना अनुकूल काम तथा नीति निर्माण अहिलेको सरकारले गर्न जरुरी छ ।

नेता भनेकै पार्टीको सभापति वा पार्टी अध्यक्ष र पार्टीको धारण भनेकै सभापति वा अध्यक्षले जे भन्छ त्यही धारणा बन्ने प्रक्रियामा परिवर्तन हुनै पर्छ । यदि यो प्रक्रियामा परिवर्तन नहुने समुहिक पार्टीका आन्तरिक बैठक र विभागहरूमा छलफल नभई सभापति र पार्टी अध्यक्ष एकको निर्णयै पार्टीको निर्णय हुने प्रक्रियाको अन्त्य नहुने हो भने एउटा व्यक्तिको हठ र लहडको निर्णयको सिकार पार्टी र पार्टीका कार्यकर्तामा मात्र हैन आम जनता पर्ने देखिन्छ ।

त्यसैले जनभावना समेट्ने निर्णयहरू समुहिक पार्टीमा छलफल चलाएर गर्ने र नेतृत्व साँठगाँठमा नअलमलिएर जनभावनाको कदर गर्ने हो भने मुलुकले गति लिन्छ ।